اینفوگرافی بهار ۱۴۰۳/ مهم‌ترین رویدادهای دیجیتال

خبرداری؟ بهار ۱۴۰۳ فصلی پر خبر و پرتلاطم برای اکوسیستم فناوری، اقتصاد دیجیتال و فضای مجازی در ایران بود. مروری بر رویدادهای دیجیتال بهار ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که این دوره با تحولات مهمی در سطوح مختلف، از تغییرات در دسترسی کاربران و محدودیت‌ها تا اخبار مربوط به کسب‌وکارها، نوآوری‌ها و حتی مسائل زیرساختی همراه بوده است.

یکی از پدیده‌هایی که در این فصل مورد توجه بسیاری قرار گرفت، انتشار و محبوبیت خیره‌کننده بازی “همستر کامبت” بود که در تاریخ ۶ فروردین فعالیت خود را آغاز کرد. این بازی تلگرامی که بر پایه کلیک کردن و استخراج توکن‌های مجازی بنا شده، به سرعت در ایران فراگیر شد و بحث‌های زیادی را پیرامون ماهیت آن، پتانسیل کسب درآمد و ریسک‌های مرتبط برانگیخت.

در حوزه کسب‌وکارهای فعال در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات، شاهد رویدادهای مهمی بودیم. در تاریخ ۲۱ فروردین، شرکت شاتل که از بازیگران اصلی بازار اینترنت و خدمات مرتبط است، از خرید ۶۰ درصد از سهام شرکت صبانت خبر داد. این اقدام نشان‌دهنده تمرکز و ادغام بیشتر در بازار ارائه دهندگان خدمات اینترنتی (ISP) در کشور است. همچنین در خبری که در ۱۷ فروردین منتشر شد، شرکت ابر آروان، فعال در حوزه زیرساخت ابری و شبکه توزیع محتوا (CDN)، از خارج شدن نام خود از لیست تحریم‌های اتحادیه اروپا خبر داد که این می‌تواند گامی در جهت تسهیل فعالیت‌های بین‌المللی این شرکت باشد.

اما در مقابل، محدودیت‌ها و چالش‌ها در فضای مجازی نیز در بهار ۱۴۰۳ ادامه یافت. در ۱ اردیبهشت، پلتفرم ارتباطی محبوب “دیسکورد” به دستور دادستانی کل کشور فیلتر شد، اقدامی که با انتقاد گسترده کاربران مواجه گردید. در پی دستوری قضایی دیگر در تاریخ ۸ اردیبهشت، گزینه “عجله ندارم” که یکی از امکانات پرکاربرد برای کاهش هزینه ارسال در اپلیکیشن حمل‌ونقل هوشمند تپسی بود، حذف شد. این دست از دستورات قضایی به طور مستقیم بر نحوه عملکرد و ارائه خدمات پلتفرم‌های داخلی تأثیر می‌گذارند.

آمارهای منتشر شده در این دوره نیز وضعیت دسترسی کاربران را پیچیده‌تر نشان داد. طبق گزارشی از اندیشکده حکمرانی شریف در تاریخ ۹ خرداد، ۸۳ درصد از کاربران اینترنت در ایران برای دسترسی به محتوا و سرویس‌های مسدود شده، از انواع فیلترشکن‌ها و ابزارهای عبور از فیلترینگ استفاده می‌کنند. این آمار بالا شکاف میان سیاست‌های اعمالی و نیازهای واقعی کاربران در دسترسی آزاد به اطلاعات را برجسته می‌سازد.
در زمینه قانون‌گذاری و تنظیم‌گری، شاهد تحرکاتی هرچند با نتایج متفاوت بودیم. در ۹ اردیبهشت، دستورالعمل حمل و عرضه دارو از طریق پلتفرم‌های اینترنتی ابلاغ شد که هدف آن ساماندهی این بخش از خدمات آنلاین سلامت بود. در مقابل، مجمع تشخیص مصلحت نظام در ۲۳ اردیبهشت، رأی به مخالفت با طرح معافیت مالیاتی خرید و فروش رمزارزها داد، تصمیمی که می‌تواند بر فعالیت فعالان و سرمایه‌گذاران در این حوزه تأثیر منفی بگذارد.
در بخش زیرساخت، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۴ خرداد، آماری را که پیش‌تر مبنی بر رشد ۳۰۰ درصدی اتصال فیبر نوری در کشور مطرح شده بود، مورد تردید قرار داد و آن را واقع‌بینانه ندانست. این موضوع اهمیت دقت در ارائه گزارش‌های آماری و نیاز به شفافیت بیشتر در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی را یادآوری می‌کند. همچنین در اقدامی مرتبط با توسعه خدمات دیجیتال در مناطق آزاد، “دیجیتال” در جزیره کیش در تاریخ ۲۹ خرداد عملیاتی شد که جزئیات و پیامدهای آن در آینده مشخص خواهد شد.
در رویدادی مرتبط با پلتفرم‌های بزرگ داخلی و تعامل با نهادها، دیوار در ۲۷ خرداد به دلیل خطای نرم‌افزاری در اتصال به برخی سامانه‌های استعلام قضایی و مشکلاتی که برای کاربران ایجاد کرده بود، عذرخواهی رسمی منتشر کرد. در نهایت، در یک اتفاق مهم که هرچند مستقیماً در حوزه فناوری نیست اما فضای کلی بهار ۱۴۰۳ را تحت‌تأثیر قرار داد، شاهد سقوط تلخ هلیکوپتر رئیس‌جمهور و هیات همراه در تاریخ ۳۰ اردیبهشت بودیم.
بهار ۱۴۰۳ با ترکیبی از نوآوری‌ها، چالش‌ها، تحولات کسب‌وکاری و تصمیمات سیاستی در حوزه دیجیتال و فناوری به پایان رسید و وقایع آن سرنخ‌هایی از مسیر آینده این اکوسیستم در ایران ارائه می‌دهند.