“پتروشیمی” فرصتی برای مدیریت بحران

خبرداری؟ هنگامی که بررسی های جهانی حکایت از آن دارد که 7 درصد ذخایر جهان در ایران قرار دارد، یعنی باید شکوفاترین اقتصاد را داشته باشیم، این در حالی است که اقتصاد حال خوبی ندارد. اگر بخش قابل توجهی از ذخایر جهان در خاک ایران است، باید به اندازه ای تولید و اشتغالزایی داشته باشیم که علاوه بر تامین شغل برای مردم، از دیگر کشورها نیروی کار وارد کنیم. در حالی که واقعیت بسیار اسفبار است.

سالهاست با چالش اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت دست به گریبان هستیم و بدتر آنکه نفت خام می فروشیم تا همه چیز از جمله مشتقات نفتی را وارد کنیم. از بنزین تا گازوییل با حجم بالایی در کشور تولید می شود، اما همچنان پاسخگو نیست و ناچار به واردات هستیم.

این در حالی است که اگر صنایع پایین دستی نفت را گسترش دهیم، نه تنها نیازی به واردات بسیاری از محصولات و فراورده های نفتی نداریم، بلکه می توانیم دست به صادرات بزنیم. مهمتر آنکه برای فروش نفت خام مشکلات بسیاری داریم، در حالی که برای فروش مشتقات و محصولات نفت هیچ مشکلی وجود ندارد و از بنزین تا گازوییل و محصولات پتروشیمی آنقدر بازار دارد که قاچاقچیان با قبول ریسک های بالای آن، از کشورهای همسایه تا دیگر نقاط جهان تولیدات ایران را می برند و دلارهایش را نیز می پردازند.

صنعت نفت به اندازه ای زیرمجموعه دارد که می توان با توسعه هر بخش از آنها، به تولید، اشتغالزایی، درآمد و سودآوری رسید. بی شک صنعت پتروشیمی در صدر صنایع پایین دستی نفت قرار دارد. در حالی که تولید بنزین و گازوییل در پالایشگاهها به اندازه مصرف داخلی است، پتروشیمی ها توانسته اند با تولید انواع محصولات علاوه بر تامین نیاز داخل، در بازارهای جهانی خودنمایی کنند و جایگاه رفیعی بدست بیاورند.

اهمیت پتروشیمی به اندازه ای زیاد است که 80 شرکت پتروشیمی در کشور فعالیت می کنند و افزایش آنها به 200 شرکت در دستور کار قرار دارد. البته ایجاد این میزان شرکت پتروشیمی کفایت نمی کند و اگر تعداد شرکتهای پتروشیمی چندین برابر بیشتر از این شود نیز با توجه به تقاضای جهانی، می تواند به تولید، اشتغالزایی، درآمدزایی، سوددهی و ارزآوری بیشتر منجر شود.

نکته بسیار مهمی که باعث اقبال بیشتر به پتروشیمی ها می شود، ذخایر نفت و گاز ایران است. در حالی آمریکا ادعا دارد جلوی صادرات نفت خام ایران را گرفته که با افتخار اصرار داریم روزانه یک میلیون و 800 هزار بشکه نفت خام صادر می کنیم. بدتر آنکه سالها بر جلوگیری از خام فروشی تاکید می شود. با این وصف اگر این میزان نفت خام را به فراورده تبدیل می کردیم، ادعای آمریکا برای جلوگیری از صادرات و درآمدزایی کشور به جایی نمی رسید.

نکته مهمتر ارز آوری صادرات محصولات پتروشیمی است. هرگاه که قیمت ارز در کشور بالا می رود، رییس بانک مرکزی، دولتمردان و نمایندگان مجلس ادعا می کنند پتروشیمی ها ارزهای ناشی از صادرات محصولات شان را به چرخه اقتصاد وارد نکرده اند و همین امر باعث گرانی  ارز شده، این ادعا نشان می دهد که اقتصاد کشورمان تا چه اندازه به پتروشمی ها وابسته است.

از سوی دیگر مشارکت فعال بانک ها در تامین مالی طرح های بزرگ پتروشیمی است، رویکردی که در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته است. مهمتر آنکه بانکها همچنان برای دستگیری از صنعت پتروشیمی، از احداث بنگاههای اقتصادی جدید تا تامین مالی بنگاههای با سابقه اصرار دارند و بر خلاف برخی صنایع که با موشکافی بانکها در پرداخت تسهیلات رو به رو می شود، بانکها در پرداخت تسهیلات به صنعت پتروشیمی کوچکترین درنگی نمی کنند، زیرا می دانند بسادگی امکان راه اندازی یک واحد  پتروشیمی در داخل وجود دارد. ماشین آلات، تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنعت پتروشیمی، بومی سازی شده یا در داخل وجود دارد. برای تامین مواد اولیه صنعت پتروشیمی، هیچ وابستگی به خارج از کشور وجود ندارد و به اندازه کافی نفت و گاز در ذخایر کشور داریم. صنعت پتروشیمی زیانده نیست، به سرعت راه اندازی می شود و به درآمدزایی و سوددهی می رسد. بازار مصرف دچار توقف نمی شود و بسیاری گزینه های دیگر که حکایت از ظرفیت بالای پتروشیمی در رونق اقتصادی کشور دارد.

نگاهی به آمار تولید و فروش شرکتهای پتروشیمی، نشان می دهد که این صنعت تا چه اندازه مفید و موثر است. اگرچه شرکتهای پتروشیمی دسته بندی شده و برخی در اوج و برخی دیگر با ظرفیت های پایین فعالیت می کنند، اما نمی توان و نباید نقش آفرینی آنها را نادیده گرفت. مهمتر آنکه پتروشیمی ها نیازمند حمایت جدی و قاطع هستند و نباید مانعی پیش پای آنها قرار داد. از سوی دیگر باید خصوصی سازی در پتروشیمی با جدیت پیش برود و علاوه بر خصوصی کردن پتروشیمی های دولتی، به ایجاد پتروشیمی ها خصوصی توجه داشت.

اکنون که بار دیگر روز پتروشیمی فرا رسیده، بهتر است دولت سنگ صبور پتروشیمی ها شود. پای درددل پتروشیمی ها بنشیند، از مشکلاتشان با خبر شود، چالشها را برطرف کند و هر مانعی پیش پای پتروشیمی ها قرار دارد، به سرعت بردارد. باید بدانیم که صنعت پتروشیمی ظرفیتی بزرگ است و نباید اجازه دهیم این فرصت تولید، اشتغالزایی، درآمدزایی و ارزآوری از دست برود.

باید بپذیریم “پتروشیمی” فرصتی برای ماندگاری و مهمترین سلاحی است که به وسیله آن می توان به مقابله با جنگ اقتصادی پرداخت، تحریم ها را دور زد و دشمن را شکست داد.