اقتصاد دریامحور در قربانگاه بی توجهی

خبرداری؟ اما ایران ظرفیت های بزرگ دیگری هم دارد که بدلیل موقعیت خاص جغرافیایی ایجاد شده، موقعیت خدادادی که توجه لازم به آنها صورت نگرفته است. سالهای سال ذخایر ملی را از دل خاک بیرون می آوریم و بدون ایجاد ارزش افزوده، خام فروشی می کنیم. در حالی که با شدیدترین تحریم ها دست به گریبان هستیم و آمریکا اصرار دارد که صادرات نفت خام ایران را صفر کرده، اعلام می کنیم که روزانه 2  میلیون بشکه نفت خام صادر می کنیم، افتخاری که بیانگر ناتوانی در ایجاد ارزش افزوده، راه اندازی صنایع پایین دستی و بهره وری بیشتر از صنعت نفت است. البته این معضل در مورد دیگر معادن کشور نیز وجود دارد.

ظرفیت بسیار بزرگی که می تواند درآمدزایی پایداری را رقم بزند، ترانزیت است، ظرفیتی که امکان توسعه و گسترش آن بشدت وجود دارد. ایران در موقعیت جغرافیایی خاصی قرار دارد که تمامی کشورهای جهان برای تجارت باید از کشورمان عبور کنند و بابت این عبور باید حق ترانزیت بپردازند. البته می توانند مسیرهای دیگری را انتخاب کنند، اما زمان بیشتری در راه خواهند بود، هزینه های بیشتری باید بپردازند و باید پی مشکلات تاخیر، معیوب یا فاسد شدن کالا و بروز حوادث را به تن خود بمالند.

گزینه دیگر، قرار گرفتن ایران به سه دریای خلیج فارس و دریای عمان در جنوب و دریای خزر در شمال است. دریا به اندازه ای ظرفیت دارد که می تواند اقتصاد کشور را متحول کند، این در حالی است که توجه لازم به این ظرفیت ها صورت نگرفته و تنها بخشی از آن را فعال کرده ایم.

اگرچه تحریم ها بحران آفرین بوده، اما باعث شده نگاه به ظرفیت های اقتصادی را بیشتر کنیم و چون دریا ظرفیت بزرگی برای رونق اقتصادی ایجاد می کند، همایش توسعه اقتصاد دریا محور در جزیره کیش با حضور مسوولان در سطح گسترده برگزار شد. یکی از مسوولانی که به تشریح دیدگاه در این زمینه پرداخت، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی بر لامرد بود. این منطقه ویژه اقتصادی در زمینی بایر که سالها بدون استفاده به حال خود رها شده بود، ایجاد شد و اکنون سرمایه های سرگردان بسیاری را جذب کرده که تولید، اشتغالزایی و رونق اقتصادی را برای کشورمان رقم زده است.

منطقه ویژه اقتصادی لامرد که در نزدیکی دریا واقع شده و تاکنون دستاوردهای بسیاری برای اقتصاد کشور داشته، می تواند در سطح گسترده تری فعالیت کند و از آنجا که مدیرعامل این منطقه تخصص و مطالعات گسترده ای در زمینه اقتصاد دریا محور دارد، در همایش توسعه اقتصاد دریا به عنوان سخنران حضور یافت و به تشریح شرایط ، نادیده گرفتن ظرفیت ها و گسترش آنها پرداخت.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لامرد با تاکید بر لزوم تدوین نقشه راه جامع برای توسعه اقتصاد دریامحور کشور گفت: نمی‌توان از اقتصاد دریامحور سخن گفت، اما نقشه راه تجارت خارجی و برنامه جامع رونق صادرات کشور را در نظر نگرفت.

سیدامیر برهانی نایینی با یادآوری اینکه یکی از ضعف‌های جدی کشور در سال‌های گذشته، تمرکز صادرات به پنج یا شش مقصد خاص بوده گفت: تمرکز خاص باعث شده از ظرفیت‌های گسترده دریایی کشور در کریدورهای مهم تجاری، حداقل استفاده ممکن صورت بگیرد.

وی با بیان اینکه ایران با 8500 کیلومتر نوار ساحلی در جنوب و شمال، از مزیت جغرافیایی خود به‌درستی بهره‌برداری نکرده افزود: نبود خطوط منظم کشتیرانی به مقاصد صادراتی مهم، از جمله عمان و کشورهای غرب آفریقا، موجب شده نتوانیم سهم خود را از بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به‌درستی کسب کنیم در حالی که این حوزه نیازمند سرمایه‌گذاری هدفمند و پایدار است.

وی نسبت به غفلت از توسعه صنایع انرژی‌بر در سواحل جنوبی کشور انتقاد کرد و گفت: متأسفانه صنایع انرژی‌بر را بدون توجه به الزامات انرژی و منابع آبی، به فلات مرکزی منتقل کردیم در حالی‌که براساس آمایش سرزمین، استقرار این صنایع در نزدیکی سواحل جنوبی می‌توانست مزیت رقابتی قابل‌توجهی برای کشور ایجاد کند.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لامرد با تأکید بر اهمیت انرژی‌های نو دریا همچون انرژی بادی، جزر و مد و اختلاف دما در بستر دریا گفت: باید در برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی کشور، انرژی دریا به عنوان منبعی پایدار و پاک مورد توجه قرار گیرد.

برهانی نایینی به تشریح نقش مناطق ویژه اقتصادی لامرد و پارسیان در جانمایی صنایع انرژی‌بر پرداخت و گفت: در این مناطق، با راهبری ایمیدرو، زیرساخت‌های عظیم و سرمایه‌گذاری‌های بزرگی انجام شده که از مزیت رقابتی نزدیکی به دریا برای استقرار صنایع انرژی‌بر بهره‌مند هستند.

وی از جای خالی بانک‌ها، بازار سرمایه و بخش خصوصی در توسعه واقعی اقتصاد دریامحور ابراز تاسف کرد و گفت: انتظار می‌رود دولت حضور این نهادها را هدفمندتر و موثرتر کند.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لامرد تشکیل صندوق‌های تخصصی حمایت از سرمایه‌گذاری دریایی را ضروری دانست و گفت: صندوق‌های فعلی پاسخگوی حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز این بخش نیستند و برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، لازم است بیمه سرمایه‌گذاری دریایی طراحی شود تا ریسک سرمایه‌گذاری در سواحل کشور کاهش یابد.»

وی افزود: اگر دولت امکان سرمایه‌گذاری مستقیم ندارد، می‌تواند با ابزارهایی مانند بیمه سرمایه‌گذاری دریایی، ریسک فعالان اقتصادی را به حداقل برساند.

برهانی نایینی بر ضرورت ایجاد منطقه ویژه اقتصاد دریایی تاکید کرد و گفت: تشکیل چنین منطقه‌ای می‌تواند زمینه حمایت از صنایع و تجهیزات دریایی را فراهم کرده و بستر مناسبی برای حضور بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد کند.

وی پیشنهاد کرد: انتشار اوراق سبز یا اوراق دریا از سوی دولت می‌تواند ابزاری نوین برای تامین مالی طرح‌های مرتبط با اقتصاد دریا و انرژی‌های پاک باشد.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لامرد با بیان اینکه حذف تعرفه‌های ترجیحی صادرات با کشورهای حوزه CIS فرصت جدیدی برای گسترش تجارت آزاد ایجاد کرده گفت: همان‌گونه که باید به سواحل جنوبی توجه شود، دریای خزر و کریدور شمالی نیز باید در برنامه توسعه اقتصاد دریامحور جایگاه ویژه‌ای پیدا کند.

برهانی نایینی با اشاره به تجربه موفق همکاری ایمیدرو با وزارت صمت در توسعه زیرساخت‌ها گفت: در صورت واگذاری بخشی از اختیارات شورای عالی مناطق آزاد به مناطق ویژه تابعه وزارت صمت، می‌توان با مشارکت بخش خصوصی، روند جذب سرمایه‌گذاری را شتاب داد.