Menu
اشتراک گذاری :
ایران یکی از کشورهای برخوردار از تنوع و حجم ذخایر معدنی قابل توجه است. برآوردها حاکی از آن است که کشور از حیث ذخایر روی، مس، سنگ‌آهن و سایر کانی‌ها در سطح منطقه جایگاه ممتازی دارد. در عین حال، ارزش صادرات فعلی مواد معدنی (حدود ۱۲ میلیارد دلار) فاصله زیادی با ظرفیت بالقوه ایران دارد که نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از ارزش افزوده معدن هنوز دست‌نخورده باقی مانده است.
بنا بر سندهای برنامه‌ای، برای دستیابی به رشد سالانه ۱۳ درصدی در بخش معدن مطابق با برنامه هفتم توسعه، نیاز به جذب سرمایه‌ای برابر با ۵۵ میلیارد یورو احساس می‌شود. این رقم بزرگ، لزوم اصلاحات ساختاری و بهبود محیط کسب‌وکار در معدن را با وضوح بیشتر نشان می‌دهد.
اگرچه ظرفیت‌ها چشمگیرند، اما موانع ساختاری نیز سنگین‌اند:
ریسک سرمایه‌گذاری بسیار بالا
طبق گزارش مؤسسه مک‌گیل، ریسک سرمایه‌گذاری در معادن ایران تا حدود ۹۰٪ برآورد شده است — رقمی که به شدت بازدارنده است. این ریسک ناشی از بی‌ثباتی قوانین، تغییرات مدیریتی، دخالت‌های دولتی و عدم شفافیت در مجوزهاست.
تأمین مالی و هزینه سرمایه
هزینه تأمین تجهیزات، ماشین‌آلات و فناوری‌های پیشرفته همواره چالشی بزرگ بوده است، به ویژه با نوسانات ارزی، تحریم‌ها و مشکلات وارداتی که دسترسی به فناوری مدرن را دشوار کرده‌اند.
زیرساخت‌های ناکافی
بسیاری از معادن در مناطق دورافتاده قرار دارند که فاقد راه، برق و شبکه حمل‌ونقل مناسب هستند. ضعف زیرساخت‌ها هزینه‌های جانبی پروژه‌ها را بشدت افزایش می‌دهد.
ضعف در اکتشاف و داده‌های زمین‌شناسی
نبود داده‌های به‌روز، شفاف و قابل اعتماد درباره ذخایر معدنی، و نیز سهم کم بخش خصوصی در فاز اکتشاف، مانع ورود سرمایه‌گذاران به پروژه‌های جدید می‌شود.
خام‌فروشی و ارزش‌افزوده پایین
استخراج و فروش خام کانی‌ها به جای فرآوری داخلی یکی از چالش‌های دیرینه معادن ایران است. ایجاد واحدهای فرآوری در کنار استخراج یکی از محورهای کلیدی برنامه‌های توسعه معدن معرفی شده است.
مقاومت محلی و ملاحظات محیط‌زیستی
در برخی مناطق، مجوزها و مخالفت‌های محلی یا محیط‌بانی منجر به وقفه یا توقف پروژه‌ها شده است.
نمایشگاه MINEX2025 قصد دارد علاوه بر ارائه پروژه‌های قابل سرمایه‌گذاری و معرفی فرصت‌های نو، محیطی برای گفت‌وگو میان دولت، سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی فراهم آورد. در وب‌سایت رسمی نمایشگاه، محورهایی چون «دفترچه سرمایه‌گذاری در ایران»، «همایش‌ها و نشست‌های تخصصی» و «کارگاه‌های آموزشی» دیده می‌شود.
انتظار می‌رود که یکی از دستاوردهای کلیدی این رویداد، شفاف‌سازی پروژه‌های معدنی برای سرمایه‌گذاران خارجی و ایجاد بخش‌هایی از زنجیره ارزش در داخل کشور باشد؛ یعنی پروژه‌هایی که نه صرفاً استخراج کنند بلکه تبدیل، فرآوری و ارتقاء ارزش افزوده نیز در آن‌ها لحاظ شده باشد.
اگرچه مشکلات فراوان‌اند، اما زیرساخت‌های فرصت نیز موجود است:
پروژه‌هایی که در نمایشگاه معرفی خواهند شد، ممکن است در مناطقی باشند که به لحاظ زمین‌شناسی پتانسیل بالایی دارند اما تاکنون کمتر توجه شده‌اند.
با اصلاحات قانون‌گذاری (ثبات در مجوزها، تسهیل بوروکراسی، معافیت‌های مالیاتی در فاز اکتشاف و بهره‌برداری)، می‌توان جذابیت ورود سرمایه‌گذاران را افزایش داد.
تمرکز بر زنجیره ارزش و کاهش خام‌فروشی از طریق ایجاد واحدهای فرآوری مواد معدنی در کشور می‌تواند علاوه بر اشتغال، ارزآوری بیشتری ایجاد کند.
با بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی و خدمات در مناطق معدنی، هزینه‌های اجرای پروژه به‌شدت کاهش خواهد یافت.
در سطح منطقه، رقابت میان کشورهای دارای منابع معدنی برای جذب سرمایه‌گذار شدت گرفته است و ایران برای باقی نماندن عقب، باید جذابیت بیشتری ارائه دهد.
نمایشگاه MINEX2025 یک نقطه اوج و فرصتی طلایی برای بازنگری در رابطه صنعت معدن و سرمایه‌گذاران است. اگر دولت، نهادهای بخش خصوصی و فعالان معدنی بتوانند در این چهار روز بازخوردهای اساسی ارائه دهند و گام‌های عملی بهبود را شروع کنند، امکان تبدیل پتانسیل‌های عظیم معدنی کشور به رشد اقتصادی واقعی و پایدار فراهم خواهد شد.
توصیه به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی:
پروژه‌های معرفی‌شده در MINEX را با دقت ارزیابی کنند: شفافیت داده، مجوزها، زیرساخت و ریسک‌های محلی را به‌طور جدی بسنجند.
در پروژه‌هایی مشارکت کنند که دارای زنجیره ارزش افزوده داخلی هستند (فرآوری، صنایع پایین‌دستی).
از طریق کنشگری (در سطح نمایشگاه، مذاکرات، جلسات تخصصی) فشار به نهادهای قانون‌گذار برای اصلاح مقررات را افزایش دهند.
ترجیح دهند در مناطقی سرمایه‌گذاری کنند که دولت برای توسعه زیرساخت اعلام آمادگی کرده یا پروژه‌های شبکه‌ای تعریف شده‌اند.
افق تحلیل: از ۱۴۰۴ تا ۱۴۳۵ (۳۱ ساله)
سناریوهای بازده سرمایه‌گذاری (ROI):
حالت بدبینانه (رکود، عدم اصلاح قوانین)
حالت میانه (پیشرفت تدریجی)
حالت جهشی (اصلاحات ساختاری و ثبات اقتصادی)
مواد معدنی منتخب برای تحلیل مالی:
مس (Copper) — چون ایران چهارمین ذخیره جهان را دارد و تقاضای جهانی برای تولید برق و خودروهای برقی رشد می‌کند.
سنگ‌آهن / فولاد — چون همچنان ستون فقرات صنایع ایران است و بازار داخلی قوی دارد.
طلا — به عنوان دارایی ضدتورمی که سرمایه‌گذاران خصوصی به آن علاقه‌مندند.
مس جذاب‌ترین گزینه بلندمدت است چون تقاضای جهانی برای خودروهای برقی، باتری و خطوط انتقال برق به شدت در حال افزایش است.
طلا بازده بالاتری دارد ولی ناپایدارتر است؛ بیشتر برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که مایل‌اند سریع‌تر نقد شوند.
سنگ‌آهن و فولاد پایدار اما کم‌ریسک‌ترند؛ اگر سرمایه‌گذار صنعتی باشی که به دنبال مصرف داخلی هم هست، این حوزه مطمئن‌ترین است.
افق آینده معدن ایران روشن است، اما نه برای سرمایه‌گذار منفعل.
سرمایه‌گذاری در معدن در ایران بصورت متوسط بین ۱۲ تا ۳۰ درصد بازده دلاری سالانه دارد، اما تنها برای کسانی که در انتخاب ماده معدنی، مدل مشارکت و مکان‌یابی هوشمندانه عمل کنند.
سه حوزه اصلی برای سرمایه‌گذاری پیشنهاد می‌شود:
مس → رشد جهانی + بازار صادراتی پایدار → بهترین گزینه بلندمدت
طلا → بازده سریع‌تر + نقدشوندگی بالا → مناسب سرمایه‌گذار فرصت‌طلب یا خصوصی
سنگ‌آهن/فولاد → محافظ ریسک → مناسب سرمایه‌گذاری صنعتی یا شرکتی
مدل پرتفوی ترکیبی (۴۰٪ مس / ۳۰٪ طلا / ۳۰٪ فولاد) می‌تواند سرمایه‌گذار را هم از سود بالا و هم از ثبات نسبی بهره‌مند کند.
نمایشگاه MINEX2025 می‌تواند نقطه شروع ورود باشد، اما نقطه پایان تصمیم‌گیری نیست.
سرمایه‌گذاری در معدن در ایران مثل خرید سهم نیست؛ باید مذاکره کرد، زمین دید، مجوز سنجید، و تیم محلی داشت.
لازم به ذکر است بانک رفاه کارگران به عنوان حامی رویداد و نمایشگاه حضور دارد.
