پسته و زعفران؛ لاکچری‌ترین محصول کشاورزی صادراتی ایران/ صادرات محصولات کشاورزی خوب یا بد؟

خبرداری؟ براساس اعلام گمرک در ۵ ماهه سال جاری ۲ میلیون و ۶۵۷ هزار تن محصولات کشاورزی به ارزش یک میلیارد و ۴۵۳ میلیون دلار صادر شده است.

این میزان صادرات محصولات کشاورزی در ۵ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزن ۲۲ درصد و از حیث ارزش ۳۳ رشد نشان می‌دهد.

در این مدت انواع پسته با ۳۵۲ میلیون دلار، انواع گوجه فرنگی با ۱۷۷ میلیون دلار، سیب ۱۱۱ میلیون دلار، هندوانه ۱۰۸ میلیون دلار و انواع سیب‌زمینی با ۵۲ میلیون دلار بیشترین میزان صادرات را در بین محصولات کشاورزی به خود اختصاص دادند.

این گزارش در خصوص بیشترین میزان افزایش صادرات به لحاظ ارزش در بین محصولات کشاورزی صادراتی در ۵ ماه سال جاری، می‌افزاید: فلفل گلخانه‌ای، پرتقال، انواع پسته، سیب و انواع کاهو به ترتیب بیشترین میزان رشد صادرات را در این مدت در بین محصولات کشاورزی دارا بودند.

این گزارش با اشاره به اینکه در بین ۲۰ قلم نخست محصولات کشاورزی صادراتی، ۵ قلم کالا به لحاظ ارزش در ۵ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش روبرو بوده است، می‌افزاید: در این مدت انواع زعفران ۵۳ درصد، هلو، شلیل و شفتالو ۱۶ درصد، هندوانه ۱۵ درصد، آلبالو ۱۳ درصد و انگور خشک‌کرده ۱۰ درصد کاهش داشته است.

بخش کشاورزی نقش مهمی در صادرات غیرنفتی و ارزآوری برای کشور داشته بطوریکه سهم 14 درصدی طی پنج سال منتهی به 1400 را به خود اختصاص داده است اما در سال‌های اخیر این ارزآوری با چالش‌ها و مشکلات متعددی همراه بوده که بیم‌ها و امیدهایی را به همراه داشته است. بررسی روند متغیرها و عوامل اثرگذار بر صادرات محصولات کشاورزی کمک به درک موضوع و ارائه راهکارخواهد نمود. در این گزارش ضمن ارزیابی یک دهه صادرات محصولات کشاورزی، وضعیت صادرات محصولات کشاورزی بررسی شده است.

بررسی قاره‌ای مقاصد صادراتی نشان می‌دهد که سهم صادرات به کشورهای آسیایی در طی دو دهه اخیر افزایش‌یافته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که در سال 1380، کشورهای اروپایی سهم 41 درصدی از صادرات محصولات کشاورزی ایران را داشته‌اند که به‌مرورزمان از این سهم کاسته شده و به 19 درصد در سال 1399 رسیده است و در مقابل سهم قاره آسیا از 56 درصد سال 1380 به 80 درصد در سال 1399 رسیده است. نکته قابل‌توجه محدود شدن صادرات محصولات کشاورزی به دو کشور عراق و افغانستان است به‌طوری‌که سهم عراق و افغانستان از ارزش صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای همسایه از 29 درصد سال 1380 تا 77 درصد سال 1399 افزایش‌یافته است. در کل صادرات محصولات کشاورزی نیز، ارزش صادرات محصولات کشاورزی به عراق و افغانستان از 5 درصد سال 1380 به 40 درصد سال 1399 رسیده است، به عبارتی حدود نیمی از ارزش صادرات محصولات کشاورزی کشور به دو کشور عراق و افغانستان اختصاص پیدا می‌کند.

صادرات محصولات کشاورزی خوب یا بد؟

فرزاد وارسته کارشناس کشاورزی درباره صادرات محصولات کشاورزی در شرایط تحریمی به خبرداری گفت: کشور ما با وجود اینکه در تحریم به سر می‌برد و از سوی دیگر با خشکسالی و کمبود شدید آب مواجه است، همچنان می‌تواند بخش زیادی از محصولات کشاورزی در منطقه و حتی جهان را تامین کند.

وی ادامه داد: بسیاری از محصولات ایرانی در جهان رقیبی ندارد و کشورهای دیگر هنوز نتوانسته‌اند جای ایران را بگیرند گرچه با بعضی بی‌تدبیری‌ها جا برای بعضی محصولات ایرانی مثل زعفران و پسته در بازار جهانی تنگ شده است.

وارسته در پاسخ به این سوال که آیا با صادرات بعضی محصولات بازار داخلی با کمبود مواجه نمی‌شود؟ گفت: در بسیاری مواقع این اتفاق می‌افتد که دولت فورا از صادرات آن محصول خاص برای مدتی جلوگیری می‌کند، اما در دراز مدت این اتفاق نمی‌افتد و عمدتا محصولاتی صادر می‌شوند که مازاد تولید دارند.