هوشمندسازی راه حل یک نظام مالیاتی عادلانه

خبرداری؟ ‌بدون تردید یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های سازمان امور مالیاتی در سال‌های اخیر، هوشمندسازی نظام مالیاتی بوده که مهمترین پیامد آن، تحقق کامل درآمد‌های مالیاتی در سال‌های اخیر بوده که اینچنین عملکردی، بسیار قابل ملاحظه و کم سابقه است. تحقق درآمد‌های مالیاتی سال‌های اخیر، در حالی اتفاق افتاده که کشور با تحریم‌های شدید اقتصادی رو به رو بوده و تحقق کامل درآمد‌های مالیاتی، بدون افزایش نرخ‌های مالیاتی و فشار بر مودیان فعلی و تنها با تمرکز بر شناسایی مودیان جدید، مبارزه با فرار‌های مالیاتی و وصول مطالبات مالیاتی رقم خورده است.

چند سالیست که سرعت تغییر و تحول در قوانین و مقررات مالیاتی و توسعه زیرساخت‌های مربوطه شدت گرفته و نظام جامع مالیاتی با هدف جمع آوری و پردازش اطلاعات، جلوگیری از فرار مالیاتی، رعایت عدالت مالیاتی با تمرکز بر دانه درشت‌ها و همچنین افزایش کارایی و کاهش هزینه‌های وصول مالیات از طریق هوشمند سازی نظام مالیاتی در دستور کار قرار دارد. دریک نظام مالیاتی هوشمند عدم شفافیت و فرار مالیاتی و پولشویی به حداقل می‌رسد و اشراف سازمان امور مالیاتی به عملکرد و فعالیت واقعی مودیان تقویت می‌یابد.

از آنجائیکه نظام مالیاتی موجودیت خود را از قانون اساسی می‌گیرد. فلذا کارآمدی یا ناکارآمدی نظام مالیاتی بستگی به میزان کیفیت لوایح تسلیمی به قوه‌ی مقننه دارد و پیاده سازی نظام مالیاتی هوشمند با اتکاء به آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی جامع و کامل اثرات بسیار مهم و قابل توجهی را در جهت داده مبنا شدن و حاکمیت داده‌ها برای مبارزه با فرار مالیاتی و شناسایی مودیان جدید برجای خواهد گذاشت.

اشراف نظام مالیاتی هوشمند از طریق دسترسی به تراکنش‌های بانکی اشخاص و ساماندهی دستگاه‌های کارتخوان و پیاده سازی سامانه مودیان و قانون پایانه‌های فروشگاهی و … قطعا عرصه را بر سوداگران اقتصادی و دلالان و فعالان عرصه‌ی اقتصاد خاکستری تنگ‌تر خواهد کرد و سازمان امور مالیاتی با گستراندن تور مالیاتی خود با قدرت بیشتری عدالت مالیاتی را بر قرار خواهد نمود و دیگر فعالیت‌های زیرزمینی و درآمد‌های زیرمیزی و دلالی و واسطه گران مالی غیرمجاز و قاچاق چیان اقتصادی و … راهی جز تمکین در برابر قانون نخواهد داشت. اصولا نظام مالیاتی هوشمند و کارآمد برای مقابله با چنین فعالیت‌هایی سازماندهی شده و اتخاذ تدابیر لازم در جهت افزایش سرعت و دقت در شناسایی و تشخیص درآمد‌های مالیاتی جدید گامی موثر و رو به جلو با هدف توسعه و استقرار عدالت مالیاتی خواهد بود.

ابوالفضل ابوترابی با اشاره به مزایای سیستم مالیاتی هوشمند، اظهار داشت: نظام مالیاتی یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در ایجاد درآمد‌های پایدار است و به همین دلیل اهمیت اخذ مالیات دقیق و هوشمند بسیار بالا است، دنیا به سمت هوشمندسازی و استفاده از هوش مصنوعی می‌رود؛ هوش مصنوعی جایگزین بسیاری از کار‌ها می‌شود و کار‌ها را با دقت و سرعت انجام می‌دهد. یکی از ظرفیت‌های فوق العاده‌ای که تا حال حاضر مغفول مانده است و قرار است به سمت اقتصاد بدون نفت برویم، درآمد‌های مالیاتی و پایدار است.

وی افزود: بسیاری از کشور‌های نفت خیز مثل آمریکا، روسیه و نروژ، نفت در سبد کالاهایشان نیز وجود دارد، اما کشورشان را با مالیات اداره می‌کنند؛ امارات و عربستان هم گام‌های خوبی برای این موضوع برداشتند که مالیات را جایگزین نفت خام و درآمد‌های نفتی خود کنند، ما نیز باید به این سمت برویم که این مسئله نیاز به دقت و سرعت دارد که بدون تبعیض هم باشد و بهترین آن استفاده از ظرفیت هوشمندسازی نظام مالیاتی در جهت شناسایی فرار‌های مالیاتی و دریافت مالیات واقعی از آن بخش‌ها است و، چون قرار است مالیات جایگزین نفت شود سیستم مالیاتی هوشمند کار بزرگ و تحولی است و در این مسیر امضا‌های طلایی و بروکراسی‌ها نیر جمع می‌شود.

عضو کمیسیون امور داخلی و شورا‌های مجلس شورای اسلامی درباره ارتباط بین هوشمندسازی نظام مالیاتی و برقراری عدالت مالیاتی، اظهار کرد: امروز تکنولوژی و الکترونیک این ظرفیت مهم را برای ما فراهم کرده است که با هوشمندسازی نظام مالیاتی بتوانیم عدالت اجتماعی را در حوزه مالیات برقرار کنیم که البته به زیرساخت‌های نیاز دارد؛ ۲ زیرساخت آن قانون‌های مختلفی است که تا به حال وضع شده است، قانون «ابطال اسناد عادی» که در تشخیص مصلحت است و منتظریم مجمع نتیجه را اعلام کند و قانون «استفاده از پایانه‌های فروشگاهی و ساماندهی دستگاه‌های پوز حقیقی» که بسیار مهم است از این نظر که جریان کالا و جریان مالی هر کالا از ابتدای واردات یا تولید تا رسیدن به دست مصرف‌کننده، دنبال خواهد کرد.

وی افزود: قانون دیگری هم نیاز داریم که مثل همه دنیا سیستم مالیاتی کشور کاملا هوشمند باشد و قابلیت فرار مالیاتی نداشته باشد، این موضوع هم به بحث اصلاح نظام بانکی بازمی‌گردد که مهم‌ترین بخش فرار مالیاتی در حال حاضر ضعف در شناسایی تراکنش‌ها و عدم وجود قوانین برای حساب‌های بانکی است. هر شخص حقیقی و حقوقی در نظام بانکی ایران فقط یک حساب تجاری و غیرتجاری باید داشته باشد و هر تراکنش مرتبط با کسب و کار یک فرد باید ذیل حساب تجاری معرفی شده باشد و مابقی حساب‌های فرد به شکل غیرتجاری خواهد بود و بدین ترتیب حساب‌های هر فرد از نظر تجاری و غیر تجاری بودن از هم تفکیک خواهد شد.

نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس گفت: وقتی به سمت استفاده از نظام مالیاتی هوشمند مبتنی بر شفافیت جریان کالا و جریان مالی هر حساب برویم، حساب افراد آنالیز می‌شود و درآمدها، پرداخت‌ها و جریان مالی هر کسب وکار با جریان کالایی آن تقاطع داده می‌شود و بدین شکل مالیات فرد نیز به راحتی مشخص می‌شود، بنابراین در وضعیت فعلی، با راه‌اندازی سامانه مودیان و ساماندهی دستگاه‌های پز حقیقی اتفاق مهمی در بخش اخذ مالیات از بخش‌های دارای فرار مالیاتی کلان نظیر مشاغل خاص رخ خواهد داد و بدین شکل مالیات مشاغل خاص به شکل دقیق و هوشمند اخذ خواهد شد.

وی اضافه کرد: مهم‌ترین دستاورد سیستم مالیاتی هوشمند جلوگیری از فرار مالیاتی است، چون به شیوه‌های سنتی کار می‌کردیم و داده موجود نبود؛ فرار مالیاتی زیاد است؛ بنابراین گزارش امروز ۳۱ خرداد آخرین مهلت قانونی ارائه اظهارنامه یا تکمیل فرم تبصره ماده ۱۰۰ است.

همه صاحبان مشاغلی که مجموع فروش کالا و ارائه خدمات آن‌ها در سال ۱۴۰۱ حداکثر صد برابر معافیت موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات‏‌های مستقیم (مبلغ ۶۷.۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) بوده و فرم مالیات مقطوع برای آن‌ها در درگاه خدمات الکترونیک سازمان بارگذاری می‌شود مشمول مقررات دستورالعمل تبصره ماده ۱۰۰ بوده و از نگهداری اسناد و مدارک موضوع قانون مالیات‏های مستقیم مصوب ۱۳۹۴ و ارائه اظهار نامه مالیاتی برای عملکرد مذکور معاف هستند؛ بقیه مودیان مکلف به ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد قانونی پایان خرداد هستند.