جایگاه ویژه امان در حقوق بین الملل اسلامی

اشتراک گذاری :

خبرداری؟ ثلاث رسائل في الجهاد، از آثار مقام معظم رهبری است که به عربی در قالب 3 رساله امان، صابئه و مهادنه نوشته شده است. بنا بر گواهی فقیهان خبره، مباحث این اثر، از منظر فقه کاربردی، حکومتی و نظام‌سازی اسلامی، ارزش فوق‌العاده ای دارد و زیربنای فتاوای مهمی مانند حرمت تولید، نگهداری و به‌کارگیری سلاح هسته‌ای است.در رساله‌های مذکور، 3 شیوه از راه‌های جلوگیری از آغاز قتال و یا پایان دادن به جنگ از نظر فقه اسلامی تبیین شده است.

در بحث امان دادن به این موضوع پرداخته شده که به کافران محارب یا کسانی که می‌توان با آنان جنگید، امان داده می‌شود تا با حقیقت اسلام آشنا شوند و آتش جنگ شعله‌ور نشود. در بحث مهادنه نیز قرارداد ترک مخاصمه به‌صورت موقت بین دولت اسلامی و دشمنان محارب با صلاح‌دید ولی امر مسلمین به‌خاطر مصلحتی برقرار می‌شود. در مورد پذیرش قرارداد ذمه نیز بر اساس این پیمان، جان و آبرو و مال غیر مسلمانان در سایه حکومت اسلامی با پرداخت جزیه، محفوظ و محترم می‌ماند. این قرارداد با کافران اهل‌ کتاب (یهودیان، مسیحیان و مجوسیان) منعقد می‌شود. آیا صابئیان هم جزو اهل‌کتاب هستند؟ مقام معظم رهبری پاسخ مثبت می‌دهد.

اهمیت ثلاث رسائل فی الجهاد اثر رهبر انقلاب به اندازه ای اهمیت دارد که به عنوان کتاب مرجع در عرصه جهاد، در بسیاری از کلاس‌های حوزوی و دانشگاهی تدریس می‌شود. این کتاب به وسیله استاد محمدحسین بیاتی در کلاس‌های دانشگاه امام صادق تفسیر و تدریس می‌شد که بدلیل اهمیت و تاثیرگذاری این تدریس، دانشجویان حاضر در کلاس‌های درس استاد بیاتی، مطالب ایشان را در قالب کتابی با عنوان “درس گفتار مقاله امان کتاب ثلاث رسائل فی الجهاد” گردآوری کردند.

این کتاب با حضور عباس کعبی نسب نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری، حسینعلی سعدی نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری و محمدحسین بیاتی نماینده مردم آذربایجان غربی در مجلس خبرگان رهبری و رییس دانشگاه عدالت در سالن آیت الله مهدوی کنی دانشگاه امام صادق رونمایی شد.

در ابتدای این مراسم کعبی به تشریح اهمیت کتاب جهاد پرداخت و گفت: این کتاب به زبان عربی است که باید به زبان‌ فارسی ترجمه شود تا جامعه علمی دانشگاهی و حوزوی از آن بهره‌مند شوند. عضو خبرگان رهبری با اعلام اینکه کتاب جهاد رهبری در سه بخش تعریف شده که بحث امان در این نشست مطرح است گفت: بحث امان جدای از ترک قتال است. امان اختیاری است که خدا به همه مسلمانان داده و صرف حکومت نیست، بلکه حق شهروندان دولت اسلامی است که می‌توانند از حق امان استفاده کنند. وی با اعلام اینکه امان در حقوق دیپلماتیک و بین‌الملل بحث مهمی است گفت: سیاست خارجی و حقوق بین‌الملل زیر مجموعه جهاد است. کعبی با اعلام اینکه بسیاری افراد فکر می‌کنند جهاد فقط قتال است گفت: اصل در روابط بین‌الملل، بر پایه صلح یا جنگ است و نظریه سوم معتقدند اصل بر دعوت به خدا و بر پایه فطرت و حقیقت دعوت به اسلام است. نماینده اهواز در خبرگان رهبری گفت: من به دیدگاه چهارم یعنی جهاد فی سبیل الله اعتقاد دارم، این جهاد نه جنگ نه صلح و نه دعوت است. وی با اشاره به تفسیر اشتباهی که از جهاد وجود دارد گفت: عده‌ای اعتقاد به جهاد ابتدایی دارند و حکایت از این می‌کند که اسلام دین شمشیر و جنگ است و مسلمان می‌گوید قدرت دارم  با مردم می‌جنگم که یا اسلام را می‌پذیرند یا به زور شمشیر آنان را مسلمان می‌کنیم، اما امان رویکردی متفاوت است که می‌گوید مردم را به کشور اسلامی دعوت می‌کنیم، تمام دیدگاههای اسلام را برای او تشریح می‌کنیم تا او مسلمان شود، اما اگر قانع نشد، او را از دارالاسلام خارج می‌کنیم و به سلامت به کشور خودش باز می‌گردانیم.

در ادامه حسینعلی سعدی با تاکید بر اهمیت کتاب جهاد گفت: کتاب جهاد رهبری، از ذهن فقیهی صادر شده که هندسه ذهنی دارد و در عرصه مدیریت کلان کشور بوده است. نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری با اعلام اینکه کتاب جهاد رهبری مخاطب جامعه حوزوی و دانشگاهی است گفت: این کتاب می‌تواند بستر تدوین و تولید راهبرد برای مدیران نظام در روابط بین‌الملل بشود.

در ادامه محمدحسین بیاتی به تشریح کتاب جهاد رهبری پرداخت و گفت: کتاب جهاد متضمن قواعد عمومی حقوق بین‌المللی اسلام است. نماینده آذربایجان غربی در خبرگان رهبری گفت: تصور بر این است که بحث قتال و جنگ در بحث جهاد مطرح است، در حالی که اینطور نیست و در بحث امان، تفکر شمشیر کشیدن طرح نمی‌شود. وی تاکید کرد: امان یکی از اختصاصات حقوق بین‌الملل اسلامی است که می‌توان آن را به رخ جهانیان کشید. وقتی یک شهروند اسلامی آنقدر قدرت دارد که به یک فرد غیر مسلمان امان می‌دهد و باید دولت و حکومت به امان یک شهروند اسلامی احترام بگذارد، اهمیت امان معلوم می شود. وی با تاکید بر اهمیت کتاب جهاد گفت: این کتاب در حوزه و دانشگاه امام صادق تدریس می‌شود، اما به تازگی در وزارت علوم پیش بینی شده که کتاب جهاد رهبری در دانشگاه‌ها نیز تدریس شود.

بیشتربخوانید:

انتشار کتاب اولویت‌های پیشنهادی مجلس دوازدهم

در پایان این مراسم از “درس گفتار مقاله امان کتاب ثلاث رسائل فی الجهاد” رونمایی شد.